Walewein ende Keye.

Auteur onbekend, 1300-1350.

Geschreven en vertaald door Nico Koomen.

Klik hier voor de index.

Hoe Keye Waleweine verriet, ende hoe Walewein die joncfrouwe uten borre verloeste. Die aventure doet ons cont, Dattie coninc nu ter stont 18605Hilt enen groten hof Om te meerren sinen lof. Drie dusent ridders, over waer, Waren nu ten etene daer, Ende drie hondert ridders tallen stonden 18610Waren daer vander tavelronden, Die altoes waren met Arture. Nu seget ons die aventure Dattie coninc Waleweine beval Sijn lant te achterwaerne al, 18615Ende al dat hi dade dat ware gedaen. 127 Dit beneet Keye saen, Dat Waleweine aldus scone staet, Dat hi was des conincs raet Ende dlant algader an hem stoet, 18620Ende men dor hem also nine doet; Want hi drossate was aldaer. Dor dese dinc al oppenbaer Pijndi hem hoe hi mochte Waleweine verraden. Hord wat hi dochte. 18625Hi ginc saen aldaer hi vant Ende vergaderde .xx. ridders thant, Die van sinen gesellen waren, Ende seide hoe daer ware gevaren, Dat Walewein al ware here. 18630"Ende wildi mi nu ter ere Hulpen, ic saels verdinen wel." Dese .xx. ridders waren fel Ende haetten Waleweine om die dinc Dat hem dicke so wel verginc, 18635Ende: "Her drossate, uwen raet Willewi doe, hoe soet gaet, Ende secgen dat gi wilt ende lien." Doe ginc Keye met deser pertien Vorden coninc Arture staen 18640Ende seide: "Here, nu hevet gedaen Walewein u neve grote overmodecheit: Hi hevet sulke dinc geseit, Dies si hen alle mogen scamen Die inden hove sijn te samen." 18645"Keye," sprac Artur die coninc, "Wat meindi met deser dinc? Wat heeft Walewein min neve geseit"? "Her coninc, ic segt u wel gereit, Want al dese ridders horden dat 18650Dat hi hem gisteren mergen vermat, Wildi varen om aventuren, Datter hem soude meer geburen Binnen enen jare, opdat hi woude, Dant algader den ridders soude 18655Die dinen hove behoren toe." Des was die coninc herde onvroe Ende sloecht thoeft ter eerden neder. Over een stic hief hijt op weder Ende sprac: "Keye, es dit waer"? 18660"Here, vrages den ridderen daer Oft sijt iet horden dat hijt seide." Doe vrages die coninc; sonder beide Seiden sijt allegader daer Dat hijt sprac al over waer. 18665Walewein ne wiste hier af niet: Hi pensde lettel om dit verdriet, Nochtan haddi verdriets genoech, Want hi hadde groet ongevoech Des nachts gehad in enen droem. 18670Hord hier na ende nemet goem: Hem dochte dat een leu quam Ende hem in sine middelt nam Ende metten clauwen stac int side Ende wilde hem therte breken tier tide 18675Ende uttrecken also houde; Ende alse hem Walewein weren soude, Ende hi metten leden wranc, Also hi vanden slape ontspranc, Viel hi vanden bedde onsochte, 18680Dat hem di lede breken dochten, Ende sijn arm oec van desen Docht daer tebroken wesen. Doe stont hi op harde saen Ende cleetde hem ende es gegaen 18685In ene kerke, die stont aldaer, Ende bat onsen here daernaer Oetmoedelike ende sere Dat hine moeste hedemere Bescermen, ende alle dage daernaer, 18690Van dien drome, die was so swaer. Als hi sine bedinge heeft gedaen Es Walewein te hovewaerd gegaen Ende vant den coninc sinen oem Die udewerd sach ende nam goem 18695Om Waleweine, waer hi meert. Walewein vant den coninc vereert. Hi groettene herde hoveschlike. Die coninc sprac doe haestelike Ende seide: "Neve, hoe es dit comen? 18700Ene dinc hebbic van u vernomen Dies gi waerd harde ongewone, Want gine plages noit te done. Keye seget, die hier steet, Dat gi u vermaet gereet, 18705(Oec sijn hier sulke dies met hem gien) Dat u souden meer gescien In enen jare aventuren Dan alden genen nu ter uren Die behoren ten hove mijn. 18710Eest waer of saelt logene sijn?" Walewein seide: "Here, her coninc, Van algader derre dinc Benic onsculdech, ende oec der daet Die Keye op mi seget, die quaet. 18715Here, ic bekinne dat herde wale, Dat hier menech es in die zale, Die beter es, here, dan ic ben, Ende hoverscher oec in sinen sen, Ende bat volcomen tallen spele 18720Van ridderscepe herde vele. Ic ben een onvolcomen man Wies soudec mi beromen dan? Keye di wedersprakene daer Vorden coninc al oppenbaer, 18725Ende sprac: "Gi seit al dese dinc Die u anetijt die coninc: Ic horet u gisteren secgen tere stede. So daden dese ridders mede Die hier staen: si hordent wel." 18730"Ay Keye, quaet cleppere ende fel, Dicke hebdi gestaen na min onnere. Bi Gode, her coninc, ende bi mire ere, Des benic onsculdech, secgic u. Maer omdat gi bat gelovet nu 18735Hem dan gi doet min onscoude So willic rumen met gewoude U hof ende scuwen vordane." Sinen knape sprac hi ane Ende seide: "Bringet mi altemale 18740Mijn hernasch hier in die zale, Ende min ors bringet mede." Die knape ginc ende dede gerede Dat hem sijn here hiet aldaer. Hi bracht algader; ende daernaer 18745Ginc hem wapenen Walewein. Doe ne was riddere negein, Hine was drove om dese dinc: So was oec selve die coninc, Ende bat hem dat hi bleve daer. 18750Die ridders badens alle daernaer Ende seiden: "Laet sinken uwen moet. En donct ons niet wesen goet Dat gi dor ene logelike dinc Onsen here den coninc 18755Begeven wilt ende ons daertoe." Her Walewein die antwerde doe Ende seide: "Gi bid alle om niet. Mijns gescie dat God gebiet, Met trouwen ic u dat gelove, 18760Hier en comic meer te hove, In ben volcomen derre daet, Die Keye op mi seget, die quaet." Dus nam Walewein orlof aldaer, Daer ombe gedreven was mesbaer. 18765Die ridders seiden doe allegader: 128 "Wi verlisen hier onsen vader, Die ons gaf wapine talre stont. Dat hevet gedaen Keys mont Met sinen logene harde sere. 18770Dattene God onse here onnere, Dat hi ons dien heeft benomen Daer ons al ere af soude comen." Nu es dese clage ende dese toren Der coninginnen comen te voren, 18775Hoe dat Keye die drossate Met sire tale, met sire onmate, Waleweine doet rumen thof. Si werd so sere drove daer of, Dat si cume conde gestaen. 18780Si ware in onmacht gevallen saen. Si vloecte Keyen utermaten, Ende al die joncfrouwen die daer saten Vloectene mede harde sere. Doe ginc die coninginne ten here 18785Heren Waleweine na dese dinc: Metten armen sine bevinc Ende bat hem utermaten sere: "Ay soete Walewein, live here, Blivet hier ende bedinct u. 17790Wi weten wel allegader nu Dat gi onsculdech sijt der word Die Keye van u hier bringet vord. Ay live Walewein, comet des af." Walewein doe antwerde gaf 18795Der coninginnen sire vrouwen: "Alles goeds ende alre trouwen Moet u, vrowe, nu lonen God. Gerne doe ic u gebot Van allen sticken, bi karitaten; 18800Maer dese dinge magic niet laten. Ende geeft mi orlof, live vrowe." Si moest doen al had sijs rouwe. Dus nam Walewein daer orlof Ende ruemde also des conincs hof, 18805Dies si alle droefden gemene Sonder die quade Keye allene Ende sine gesellen, dies met hem waren: Sine haddens negenen rouwe, twaren. Nu es Walewein ter selver steden 18810Met tween knapen van daer gesceden. Ende alsi ene dachvard waren Dedise thuswaerd varen Ende dede hen groten der coninginnen Ende alle di daer waren binnen, 18815Sonder Keyen ende sine gesellen, Daer gi hier vore af horet tellen. Die knapen moesten sceden gereet Van haren here, al waest hen leet, Ende daden die boetscap di hi beval. 18820Ende her Walewein reet doe berch ende dal, So dat hi in enen woude quam, Daer hijt utermatene scone vernam; Maer het was daer harde woeste. Nochtan hi daer bliven moeste 18825Dien nacht tot des mergens vroe. Doent dach was reet hi doe Vaste henen met snelre vart, Ende quam gereden op enen aert Buten den woude in enen dale, 18830Daer hi sach gescepen wale Enen casteel rikelike. Hi reet derward dapperlike. Doe sach hi vort al sonder waen, Ende sach vele hovede op staken staen. 18835Ende daer hi vorwerd soude liden Sach hi staende daer besiden Enen steinen borne claer, Die harde dipe was, vorwaer; Ende daer in sat een scone wijf, 18840Die grote pine gedogede ant lijf. Ende Walewein die sprac tot hare: "Scone, wat beligdi dare? Mach enech man gehulpen u? "Bi Gode, here, ic segt hier nu, 18845Mine can gehulpen geen man Die ter werelt ie lijf gewan; Want die mi wilt in staden staen Die werd verslegen herde saen." Doe sprac Walewein: "Op uwe trouwe, 18850Wi dede u hier in, segt mi, joncfrouwe?" "Here, ic segt, wildijs sijn wijs. Hier so dede mi min amijs, Die here es over al dit lant, Dattie Swerte Montanie es genant. 18855Hi ende ic quamen al hire Gereden, ende hi vrachde mi scire Oftic kinde enegen man Ende oec soe scone mede daer an, Ende oec so goeden riddere ware 18860Alse hi ware al oppenbare? Ic seide dat ic selken wiste Die betere ware in allen twiste, Ende scoenre vele meer dan hi. Daer so vragedi wie dat si? 18865Ic seide dat Walewein ware Vele scoenre al oppenbare Ende betere riddere harde vele, Want men vint in genen spele Die hem geliket iet een twint. 18870Om dit so werd hi so ontsint, Dat hi mi inden borne stac, Ende vord dese worde sprac, Dat ic hier soude bliven doet, Walewein [ne] verloeste mi vander noet. 18875Daer ic hier inne om ben geset. Nu weetti here wat mi let." Walewein sprac doe: "Scone joncfrouwe, Ic sal u hulpen ut desen rouwe, Bi mire [trouwe], opdat ic can." 18880"Neen," sprac si, "edel man, Ic rade u dat gi henen ridet Ende mins amijs niet ontbidet; Hi es so fel ende so starc Dat hi twee ridders in een parc 18885Dicke heeft bestaen gereet, Ende beide doet sloech; Godweet, Gine mocht vor hem gestaen niet, Daer omme biddic u dat gi vliet Ende laet mi bliven in dese noet. 18890Ic wil niet dat gi blivet doet Om minen wille, dat secgic u. Dese staken die hier staen nu Om desen borne, ende dese hoeft Die daer op staen, des geloeft, 18895Die heeft hi alle gedoet daerbi, Om dat si wilden verloessen mi." Mijn her Walewein seide: "Joncfrouwe, Uwen worden ic wel betrouwe; Ende mins gescie dat God gebiet, 18900In late u hier nu langer niet." Ende hi hiefse ut ende sette Vor hem saen op Gringalette, Ende voer met hare henen saen. Onlange daerna heeft hi verstaen 18905Waer een riddere gereden quam Utermatene erre ende gram. Part ende wapine was al wit, Ende hi sprac te Walewine dit, Met groter stemmen herde sere: 18910"Hordijt, riddere, sprect, here, Gi hebt gedaen grote dompheit. Ic berope u van dorperheit; Gi hebt mins oems ban tebroken. Dit sal scire sijn gewroken. 18915Gi hebt ontfoert hier sijn amie; 129 Den vrede ic nu hier vertie." Done die joncfrouwe comen sach, "Ay mi." seitsi, "owi, owach, Wat saels nu, edel riddere, sijn. 18920Hier gaet nu ane dleven dijn. Dese riddere es fel ende cone Ende es mins heren suster sone, Ende es die witte riddere genant. Nu set mi neder al te hant, 18925Ende vastelike di vlucht nu kiest, Dat gi u leven nine verliest." Doe sprac te hare Walewein: "Ic sal u setten op dit plein Ende sal mi verweren, oftic can, 18930Jegen desen vresseliken man." Walewein sprac ten riddere saen: "Wat hebbic u te lede gedaen? Hebbic iet gedaen dat qualijc steet Ic beent u te beterne gereet." 18935Die ander sprac: "En gere sone Noch vrede so nes hier te done; Dune sals mi els niet geven Te beteringen dan dijn leven." Doe keerde her Walewein te hant 18940Daer hi den witten riddere vant, Ende stakene metten spere int lijf, Ende warpene vor dat scone wijf Van sinen orsse doet ter neder. Hi vinc dat ors ende kerde weder 18945Ende settere die vrowe op daernaer, Ende voretse wech saen van daer; Maer eer si iet verre quamen Echt si een geruchte vernamen Van enen riddere. Done sach 18950Die vrowe riep si: "Owach, Wat saels nu, edel ridder, wesen. Nu ne mogedi niet genesen; Dits die rode riddere, sijt gewes, Die des wits broder es. 18955Dese es tienwaerf also goet Ende also stout in sinen moet Als dien du heves doet gesteken: Dat sal hi op di willen wreken. Oft gi uwes lives wilt genesen 18960So keert nu wech, ende laet mi wesen." Walewein sprac: "Wat mins gesciet, Aldus en scedic henen niet." Die rode riddere quam ongehire Ende sprac tote Waleweine scire: 18965"Die mord die du heves gedaen Die moet an dijn leven gaen. Weert u, oft gi sijt so cone, Want gi hebbets wel te done." Harre twe[er] tale was niet lanc. 18970Her Walewein Gringalette dwanc Ende dedene lopen metten sporen, Ende stac den roden riddere voren Met sinen spere alte hant, Dat hem dor sine herte want; 18975Ende hi viel vanden orsse neder Ter eerden doet. Walewein kerde weder Toten joncvrouwen harde saen. Scire daerna heeft hi verstaen Enen riddere noch comen gereden. 18980Die doe riep met haestecheden: "Keert u, vasseel. Gi blivet hier Al waerdi nu noch alse fier." "Acharme," sprac doe die joncfrouwe, "Nu naket mi alre irst di rouwe; 18985Dits min here: die starcste man, Daer nieman jegen geduren can. Gi blieft nu doet, edel here, Gine vliet met haesten harde sere. Vliet ende laet mi hier nu; 18990Ic moet sterven over u." Walewein seide: "En onsiet u niet. In vlie niet, wat mins gesciet. In vloe nie dor genen man." Mettien so quam Morilagan. 18995Sijn hernasch was altesamen Pec swerd na sire namen. Ende hi quam in dire gebare Oft algader sijn eygen ware Wat dat was in ertrike. 19000Hi sprac nu herde verbolgelike: "Bi Gode, her riddere, na minen waen So hebdi dompheit groet gedaen; Gi hebt tebroken minen ban, Dat ic gedogen nine can, 19005Ende ontvoerd oec min amie. Met rechte ic u van morde betie; Gi hebt vermort hier mine neven, Dies suldi mi te soenen geven U lijf ende el negenen scat." 19010Alse her Waleweine hoerde dat Sprac hi: "Her riddere, ic set ane di Dat ic moeste verweren mi: Ic moesse wederstaen ter noet, Daer si mi wilden slaen te doet." 19015"Swijch, en onsculdech di niet: Du moets hier bliven, wats gesciet; Dijn lijf moet sijn min pant. In namer niet vore al Grikenlant." Alse Walewein dat vernam 19020Scire hi jegen den swerten quam, Ende die swerte jegen hem weder. Elkerlijc stac anderen neder, Ende die speren braken daer In .xx. sticken. Wet vor waer 19025Dat si niet lange daer ter stede En lagen, mar elc spranc op gerede, Ende verhiven daer enen strijt, Die geduerde langen tijt. En sach nie man so scone slage. 19030Alsi slogen in dien dage Vor die joncfrouwe inden pleine, Die swerte riddere op Waleweine Ende her Walewein op hem weder. Si drogen di swerde op ende neder 19035Met slagen harde anxteliken; Haer negeen wilde anderen wiken. Die swerte riddere sere vacht. "Deus," penst hi, "wat groter cracht Heeft dese riddere. Ic blive doet. 19040God en bescerme mi uter noet, So motic die doet ember kisen Ende min amie oec verlisen. Dits een die anxtelijcste man Die ter werelt ie lijf gewan." 19045Ende her Walewein leet anxt oec groet Ende waende oec daer bliven doet Van des swerds ridders hant. Hi scaemde hem sere, ende nam thant Sijn swaerd ende sloech hem enen slach, 19050Datmen trode bloet comen sach Den roden riddere lopen neder. Als hi sijn bloet sach sloech hi weder So vresselijc sere op Waleweine, Dat hine achter dreef inden pleine 19055Ende brachtene in so groter noet, Dat Walewein wel waende bliven doet, Ende sprac: "Dits die duvel, niet een man: Hoe benic dus comen hier an. Ic vruchte dese riddere sal mi deren; 19060In can mi met pinen verweren. Mochtickene wel geraken nu." Doe nam hi tswaerd, dat secgic u, Ende sloech dengenen ter selver stonde, Ende geraectene in die selve wonde 19065Daer hine te voren in hadde geslegen. 130 Doe viel neder die swerte degen, Ende Walewein viel op hem aldaer Ende trac hem af den helm daernaer Ende woudene doe slaen te doet. 19070Ende die swerte di hande boet Ende sprac: "Ic wille mi opgeven. Dor Gode, here, laet mi leven." "Ic doe," sprac Walewein die here; "Maer gi moet mi geloven ere 19075Dat gi met al uwer cracht selt varen Vore Kardoel licgen, sonder sparen, Omtrent sente Jans messe, ende wacht Na mine comst viertien nacht; Want ic sal daer comen tot u." 19080"Ic doet gerne. Segt mi dan nu, Here, hoe u name nu es." "Vrient, ic salt u doen gewes: Walewein so benic genant. Men kent mi in menech lant, 19085Artur die coninc es min oem." Doe des die swerte riddere nam goem Sprac hi: "Here, des benic vroe, Sint dat mi comen es alsoe, Dat ic van u verwonnen bin; 19090Dies en achtic meer no min, Sint gi min her Walewein nu sijt. Mine neven sculdic quite ter tijt, Die gi mi beide hebt genomen. Ic wille herde gerne comen 19095Te Kardole rechte vor di stat, In trouwen so sekeric u dat. Aldaer so willic uwes onbeiden, Van danen sone willic niet sceiden Tote datmen herde wale siet 19100Oft gi sult comen ofte niet." Dus nam Walewein sine sekerheide, Ende si scieden daer alle beide Die joncfrouwe voer met Waleweine Ende liet haren amijs opten pleine. 19105Nu latic vanden swerten bliven Ende sal van Waleweine vord scriven.

Hoe Keye Walewein verraadde en hoe Walewein die jonkvrouw uit de burcht verloste. Het avontuur doet ons kond, Dat de koning nu terstond 18605 Hield een grote hof Om te vermeerderen zijn lof. Drie duizend ridders, voor waar, Waren nu te eten daar, En drie honderd ridders te alle stonden 18610 Waren daar van de tafelronden, Die altijd waren met Arthur. Nu zegt ons het avontuur Dat de koning Walewein beval Zijn land van achter te bewaren al, 18615 En toen dat hij dat deed en was gedaan. 127 Dit benijdde Keye gelijk, Dat Walewein aldus schoon staat, Dat hij was de konings raad En het land allemaal aan hem stond, 18620 En men het door hem alzo niet doet; Want hij drost was aldaar. Door dit ding al openbaar Peinsde hij zich hoe hij mocht Walewein verraden. Hoor wat hij dacht. 18625 Hij ging gelijk aldaar hij vond En verzamelde 20 ridders gelijk, Die van zijn gezellen waren, En zei hoe daar werd gevaren, Dat Walewein alle was heer. 18630 "En wil ge me nu ter eren Helpen, ik zal het verdienen wel." Deze 20 ridders waren fel En haatten Walewein om dat ding Dat het hem vaak zo goed verging, 18635 En: "Heer drost, uw raad Willen we doen, hoe zo het gaat, En zeggen dat ge wil en plegen." Toen ging Keye met deze partij Voor koning Arthur staan 18640 En zei: "Heer, u heeft gedaan Walewein uw neef grote overmoedigheid: Hij heeft zo’n ding gezegd, Dus ze hen alle mogen schamen Die in het hof zijn te samen." 18645 "Keye," sprak Arthur de koning, "Wat meen je met dit ding? Wat heeft Walewein mijn neef gezegd"? "Heer koning, ik zeg het u wel gereed, Want al deze ridders hoorden dat 18650 Dat hij zich gisteren morgen vermat, Wil ge varen om avonturen, Dat er hem zou meer gebeuren Binnen een jaar, opdat hij wou, Dan alle ridders zou 18655 Die tot uw hof behoren toe." Dus was de koning erg bedroefd En sloeg het hoofd ter aarde neer. Na een stuk hief hij het op weer En sprak: "Keye, is dit waar"? 18660 "Heer, vraag het de ridders daar Of zij iets hoorden dat hij het zei." Toen vroeg de koning hen; zonder wachten Zeiden zij het allemaal daar Dat hij het sprak al voor waar. 18665 Walewein wist hiervan niets: Hij peinsde weinig om dit verdriet, Nochtans had hij verdriet genoeg, Want hij had groot ongenoegen ‘s Nachts gehad in een droom. 18670 Hoor hierna en neem waar: Hij dacht dat een leeuw kwam En hem in zijn middel nam En met de klauwen stak in de zijde En wilde hem het hart breken te die tijde 18675 En uittrekken alzo te houden; En toen Walewein hem verweren zou, En hij met de leden wrong, Alzo hij van de slaap opsprong, Viel hij van het bed hard, 18680 Zodat hem de leden breken dacht, En zijn arm ook van deze Dacht daar gebroken te wezen. Toen stond hij op aanstonds En kleedde hem en is gegaan 18685 In een kerk, die stond aldaar, En bad Onze Heer daarnaar Ootmoedig en zeer Dat hij hem moest heden meer Beschermen, en alle dagen daarnaar, 18690 Van die droom, die was zo zwaar. Toen hij zijn bidden heeft gedaan Is Walewein te hof waart gegaan En vond de koning zijn oom Die naar buiten zag en nam waar 18695 Om Walewein, waar hij gaat. Walewein vond de koning boos. Hij begroette hem erg hoffelijk. De koning sprak toen haastig En zei: "Neef, hoe is dit gekomen? 18700 Een ding heb ik van u vernomen Dat ge was erg ongewoon, Want ge plag het nooit te doen. Keye zegt, die hier staat, Dat ge u vermat gereed, 18705 (Ook zijn hier zulke die met hem gaan) Dat u zou meer geschieden In een jaar avonturen Dan al diegenen nu ter uren Die behoren te hof van mij. 18710 Is het waar of zal het leugen zijn?" Walewein zei: "Heer, heer koning, Van al deze dingen Ben ik onschuldig, en ook de daad Die Keye van me zegt, dat kwaad. 18715 Heer, ik beken dat erg goed, Dat hier menigeen is in de zaal, Die beter is, heer, dan ik ben, En hoffelijker ook in zijn zin, En beter volkomen te alle spelen 18720 Van ridderschap erg veel. Ik ben een onvolkomen man Waarom zou ik me beroemen dan? Keye die weersprak hem daar Voor de koning al openbaar, 18725 En sprak: "Ge zei al deze ding Die u aantijgt de koning: Ik hoorde het u gisteren zeggen te een plaats. Zo deden deze ridders mede Die hier staan: ze h