Roman van Karel den Grooten en zijne XII pairs.

Fragmenten.

 

Fragmenten uit den roman:  Karel de Groote en zijne XII pairs. Uit; https://www.dbnl.org/tekst/_lor001wjaj01_01/_lor001wjaj01_01_0002.php

Bewerkt door Nico Koomen.    

Verkindene daer op die stat, 

Ende seide: Her grave, sidi dat? 

- Ja ic, here, seide Gelloen. 

- Ende hoe steet u, edel baroen,

5. Seide die coninc, dat segt mi. 

Gelloen seide: Neve, dat si. 

Ic ben hemelike comen hier, 

Ende segge u hoe, her coninc fier, 

Ende hebbe gelaten te Bordeas

10. Mine kindre, geloeft mi das, 

Ende mine mage altemale, 

Die belegen houden wale 

Met menegen man op dese wile 

Den coninc Yoene in Gyronvile,

15. Ende Girberte ende Garine,

[4] Ende meest die mage sine. 

Si hebbent daer nu tachter sere; 

Maer nu es mi verstaen doen, here, 

Dat Karel, die keyser geert,

20. Van Lombardien es gekeert, 

Ende comt te hulpen den coninc Yoene, 

Omdat Lodewijc sijn sone 

Yoens dochter trouwen sal, 

Dat ic ontsie boven al;

25. Want opdat also keert 

So sijn wi altemale onteert. 

Ende om dat ic dat ontsach 

Haestic mi al dat ic mach 

Om te horne uwe tale,

30. Ende te vernemene also wale 

Hoe gi ons selt tstaden staen. 

Wert die dinc aldus gedaen, 

Dat si trout den jongen coninc, 

So wert gemindert sere onse dinc,

35. Die nu in goeden poente steet, 

Ende dat ware mi van herten leet, 

Ende om uwen wille sere; 

Want mi dede verstaen, here, 

Alein, die getrouwe grave,

40. Diere node soude liegen ave, 

Dat hi met sinen ogen sach 

Dat Yoen die coninc lach 

Bi uwen wive der coninginnen, 

Ende hi quam ter cameren binnen,

45. Ende oec hemelike niet leet, 

Hi en liet hem verstaen gereet [5]

Dathise beide sach te samen 

Liggen, die si hen mochten scamen. 

Otte seide: Es dit waer?

50. Dat es mi van herten swaer. 

Gelloen seide: Sijts seker, jaet, 

Want Alein segt node quaet, 

Ende soude yement node ane tien 

Dies hi niet en hadde gesien.

55. Nu hort, gi heren, ende verstaet 

Wat verstaen doet dese quaet. 

Om te scadene sine vianden 

Wilt hi bringen sine vrient in scanden, 

Gelijc hi dicken heeft gedaen.

60. Nu doet hi Otten hier verstaen 

Dat hijt ginder heeft te voren, 

Daer hi spel al heeft verloren 

Om dat hi wel gerne sage 

Dat Otte bi sinen rade plage

65. Ende dade nu dat hi 

Dat hi begert, geloves mi. 

Otte seide: Wel lieve neve, 

Dat u God vele eren geve! 

Nu segt mi ende doet verstaen

70. Wat ic hier toe nu moge anvaen. 

- Gerne, neve, seide Gelloen, 

Wildi na minen rade doen 

Ic quamer omme hemelike 

Lidende dor Vrankerike,

75. Om dat er geen man so goet 

En es noch die bodscap doet 

Alse selve doet die man [6]

Dien si geet van rechte an: 

Daer bi quamic selve hier.

80. Nu hort, here, her coninc fier, 

Heeft Lodewijc dese joncfrouwe 

Dat es ons een ewelyc rouwe, 

Ende uwe scande ende onnere 

Wert oec gebreit emmermere

85. Wi en wreken onsen toren 

Die wile dat wijt hebben te voren. 

Beide hier ende ginder 

So selen wi hare heerscap minder 

Maken ende cranken mede,

90. Want wijs stade hebben ende stede. 

Otte seide: Wat selen wi doen 

Dan mogen, lieve Gelloen? 

Gelloen seide: Dat segic u, 

Gi selt dese joncfrouwe nu

95. Nemen ende paleren wale 

Ende sendense in die stat daer dale, 

Ende doetse setten in bordele, 

Ende roepenre toe manne vele. 

Ende doet gebieden in die stat

100. Wi begert te doene dat, 

Hi ga ten bordele in dese wile, 

Daer inne sit die scone Basile, 

Ende doere sinen wille met. 

Ic wille wel, here, dat gijt wet,

105. Dat si Lodewike verleiden sal 

Enten andren heren al. 

Dus wert gevert ende benomen 

Hare macht, maech hier toe comen. [7]

Her Otte die coninc seide:

110. Bi mire trouwen, dits waerhede, 

Dus wrekic minen lachter mede, 

Die mi die coninc Yoen dede. 

Nu comt doet ander cleeder an. 

- Gerne, seide die felle man.

115. Doe hi was vercleet wale 

So gingen si in die zale, 

Ende in die camere na dit, 

Daer inne sat die scone Judit 

Blosende als ene rose roet:

120. Men vant cume haer genoet, 

So overscone was hare figure: 

Si was scone boven nature. 

Maer teerst dat si Gelloene sach 

Viel haer op therte een slach,

125. Als het mochte harde wale, 

Ende si wert bleec ende vale. 

So wert de coninginne mede, 

Ende haer begaven al die lede 

So dat si in onmacht seech.

130. Die coninc lietse liggen ende sweech 

Ende nam die maget saen, 

Ende seide si moeste met hem gaen. 

Si seide dat sijt doen soude 

Waer hi begerde ende woude.

135. Doe leidise in die zale. 

Doe seide die coninc dese tale: 

Gi en wert nemmer, sekerlike, 

Coninginne van Vrankerike. 

Bi u en comt nemmermere

[8] 140 U geslachte in selke ere. 

Den voecht ontboet hi vander stat, 

Dien hi haestelike beval dat, 

Dat hi leide die joncfrouwe 

Tallen haerre magen rouwe

145. In een bordeel daer beneden. 

Ende doe gebieden in der steden, 

Datmen hen allen, die haers geren, 

Met hare laten sal geberen 

Ende haren wille doen daer mede.

150. Dat was grote jammerhede. 

Otte die coninc ende Gelloen, 

Die gerne quatheit souden doen, 

Bevalen dat men die scone smale 

Henen lede uter zale

155. Ende leiden ten bordele waert. 

Die maget si wert so vervaert, 

Dat si viel in onmacht neder. 

Ende alsi was vercomen weder 

Riepsi harde ontfermelike:

160. O God, here van hemelrike, 

Ende hoe benic hier toe comen, 

Ende hoe wert mi dus genomen 

Mine eere al geheelike! 

Hulpt mi, coninc van hemelrike!

165. Gelloen seide: Dit moet sijn. 

Het geet hier na den wille mijn, 

Ic sal u selcs ambachts doen plegen, 

Dat sal sijn de keyser tiegen, 

Dat gi van Vrankerike vrouwe

170. Nemmer en wert, seer mine trouwe. [9]

Ende Lodewijc hi mach sien wale 

Om ene andre tesen male, 

Ochte hi sal ene pute 

Trecken tenen bordele ute.

175. Die maecht seide: Des swijcht stille, 

Die quaetheit comt van den wille. 

Salic quaet geheten sijn 

So moet doen die wille mijn, 

Diere toe comt met genen kere.

180. Maer ic bidde u dor onsen here, 

Op dat u dunct dat ic te hoge 

Ende u te machtech huwen moge 

So geeft mi enech maten man, 

Ende doetene mi trouwen dan,

185. Ende laet mi in wettigen bedde doen 

Die sake die ic sal mesdoen. 

Ic hadde liever in dese noet 

Met enen man te gane om broet, 

Dien ic hadde wettelike,

190. Dan sconinx amie van Vrankerike 

Tsine al mijn leven lanc. 

Daer omme dats u God moet danc 

Weten, doet mi wien gi wilt trouwen, 

Ic sal verduldich sijn mijns rouwen.

195. Otto seide: Her Gelloen, 

Wat radi? willen wi dit doen? 

- Neen wi, seide Gelloen doe, 

Si moet ten bordecle toe. 

Wie verlorense altemale;

Herkende hem daar op die plaats, 

En zei: Heer graaf, bent u dat? 

- Ja ik, heer, zei Gelloen. 

- En hoe gaat het met u, edele baron,

5. Zei die koning, zeg me dat. 

Gelloen zei: Neef, dat zal. 

Ik ben heimelijk gekomen hier, 

En zeg u hoe, heer koning fier, 

En heb verlaten te Bordeaux

10. Mijn kinderen, geloof me dat, 

En mijn verwanten allemaal, 

Die belegerd houden wel 

Met menige man in deze tijd

De koning Yoene in Gironville,

15. En Girberte en Garine,

[4] En meest zijn verwanten. 

Ze hebben het daar nu zeer nadelig; 

Maar nu is me laten verstaan, heer, 

Dat Karel, die geerde keizer,

20. Van Lombardije is gekeerd, 

En komt te hulp de koning Yoene, 

Omdat Lodewijk zijn zoon

Yoene s dochter trouwen zal, 

Dat ik ontzie boven al;

25. Want opdat het alzo keert 

Dan zijn we allemaal onteerd. 

En omdat ik dat ontzag 

Haastte me ik al dat ik kon 

Om te horen uw verhaal,

30. En te vernemen alzo wel 

Hoe ge ons zal bijstaan. 

Wordt dat ding aldus gedaan, 

Dat ze trouwt de jonge koning, 

Zo wordt zeer verminderd ons ding,

35. Die nu op goede voet staat, 

En dat is me van harte leed, 

En om uw wil zeer; 

Want me liet verstaan, heer, 

Alein, die getrouwe graaf,

40. Die er ongaarne van zou liegen, 

Dat hij met zijn ogen zag

Dat Yoene de koning lag

Bij uw wijf de koningin, 

En hij kwam ter kamer binnen,

45. En ook heimelijk niet doorging, 

Hij liet hem gereed verstaan [5]

Dat hij ze beiden zag tezamen 

Liggen, die ze hen mochten schamen. 

Otto zie: Is dit waar?

50. Dat is me van harte zwaar. 

Gelloen zei: Het is zeker, ja het is, 

Want Alein zegt ongaarne kwaadheid, 

En zou iemand ongaarne aantijgen 

Dat hij niet gezien had.

55. Nu hoort, gij heren, en verstaat 

Wat laat verstaan deze booswicht. 

Om te beschadigen zijn vijanden 

Wil hij zijn vriend in schande brengen, 

Gelijk hij dikwijls heeft gedaan.

60. Nu laat hij Otto hier verstaan 

Dat hij ginder heeft de bovenhand, 

Daar hij strijd geheel heeft verloren 

Omdat hij wel graag zag 

Dat Otto door zijn raad plag

65. En deed nu dat hij 

Dat hij begeert, geloof me. 

Otto zei: Wel lieve neef, 

Dat u God veel eer geeft! 

Nu zeg me en laat verstaan

70. Wat ik hiertoe nu mag doen. 

- Graag, neef, zei Gelloen, 

Wil ge naar mijn raad doen 

Ik kwam er om heimelijk 

Doorgaan door Frankrijk,

75. Omdat er geen man zo goed 

Er is nog die boodschap doet 

Als zelf doet die man [6]

Die het gaat van recht aan: 

Daarom kwam ik zelf hier.

80. Nu hoort, heer, heer koning fier, 

Heeft Lodewijk deze jonkvrouw 

Dat is ons een eeuwige rouw, 

En uw schande en oneer

Wordt ook verbreid immermeer

85. We wreken onze toorn 

Die tijd dat wij hebben de overhand. 

Beide hier en ginder 

Zo zullen we hun heerschappij minder 

Maken en verzwakken mede,

90. Want wij ruimte en plaats hebben. 

Otto zei: Wat zullen we doen 

Dan mogen, lieve Gelloen? 

Gelloen zei: Dat zeg ik u, 

Ge zal deze jonkvrouw nu

95. Nemen en goed versieren 

En zenden haar in die plaats daar in de laagte

En laat haar zetten in een bordeel, 

En roep er vele mannen toe. 

En laat gebieden in die plaats

100. Wie begeert te doen dat, 

Hij gaat te bordeel op deze tijd, 

Daarin zit die mooie (Basile) Judit, 

En doet er zijn wil mee. 

Ik wil wel, heer, dat gij het weet,

105. Dat ze Lodewijk leed doen zal 

En de anderen heren al. 

Dus wordt verminderd en benomen 

Haar macht, mag het hiertoe komen. [7]

Heer Otto de koning zei:

110. Bij mijn trouw, dit is waarheid, 

Dus wreek ik mijn schande mede, 

Die me de koning Yoene deed. 

Nu kom en doe andere kleren aan. 

- Graag, zei die felle man.

115. Toen hij goed was verkleed 

Zo gingen ze in de zaal, 

En in de kamer na dit, 

Daarin zat die mooie Judit 

Blozend als een rode roos:

120. Men vond nauwelijke haar gelijke, 

Zo uiterst mooi was haar figuur: 

Ze was mooi boven natuur. 

Maar ten eerste dat ze Gelloen zag

Viel op haar hart een slag,

125. Als het mocht zeer goed, 

En ze werd bleek en vaal. 

Zo werd de koningin mede, 

En haar begaven alle leden 

Zodat ze in onmacht zeeg.

130. De koning liet haar liggen en zweeg

En nam die maagd gelijk, 

En zei ze moest met hem gaan. 

Ze zei dat ze het zou doen 

Waar hij begeerde en wilde.

135. Toen leidde hij haar in de zaal. 

Toen zei de koning dit verhaal: 

Ge wordt nimmer, zeker, 

Koningin van Frankrijk. 

Bij u komt nimmermeer

[8] 140. Uw geslachte in zulke eer. 

De voogd ontbood hij van de plaats, 

Die hij haastig beval dat, 

Dat hij leidde de jonkvrouw 

Tot rouw van al haar verwanten

145. In een bordeel daar beneden. 

En laat gebieden in de plaats, 

Dat men hen allen, die haar begeren, 

Met haar zal laten gebeuren 

En hun wil doen daarmee.

150. Dat was grote droefenis. 

Otto de koning en Gelloen, 

Die graag kwaadheid zou doen, 

Bevalen dat men die mooi lieve 

Henen leidde uit de zaal

155. En leiden ten bordeel waart. 

De maagd ze werd zo bang, 

Dat ze viel in onmacht neer. 

En toen ze was bijgekomen

Riep ze zeer erbarmelijk

160. O God, heer van hemelrijk, 

Hoe ben ik hiertoe gekomen, 

En hoe wordt me aldus genomen 

Mijn eer al geheel! 

Help me, koning van hemelrijk!

165. Gelloen zei: Dit moet zijn. 

Het gaat hier naar mijn wil, 

Ik zal u zo n ambachts laten plegen, 

Dat zal de keizer tegen zijn, 

Dat ge van Frankrijk vrouwe

170. Nimmer wordt, zeer mijn trouw. (verzekeringsformule) [9]

En Lodewijk hij mag wel zien 

Om een andere deze keer, 

Of hij zal een hoer 

Trekken uit een bordeel.

175. Die maagd zei: Dus zwijg stil, 

Die kwaadheid komt van de wil. 

Zal ik kwaad genoemd worden

Dat moet mijn wil doen, 

Die er nooit toekomt.

180. Maar ik bid u vanwege onze heer, 

Omdat u denkt dat ik te hoog 

En u te machtig huwen mag 

Zo geef me enige geringe man, 

En laat hem me trouwen dan,

185. En laat me in wettig bed doen 

De zaak die ik zal misdoen. 

Ik had liever in deze nood 

Met een man te gaan bedelen, 

Die ik wettig had,

190. Dan konings bijzit van Frankrijk

Te zijn al mijn leven lang. 

Daarom dat u God moet dank 

Weten, laat me wie ge wilt trouwen, 

Ik zal met geduld mijn rouw dragen.

195. Otto zei: Heer Gelloen, 

Wat raad je aan? willen we dit doen? 

- Neen wij, zei Gelloen toen, 

Ze moet te bordeel toe. 

We verloren haar helemaal

 

 

200. Van hem toegse die vader wale, 

Ende dat en ware maer een man.

[10] - Vollec, leetse henen dan, 

Seide die coninc toten voecht, 

Ende doe so gi eerst moecht.

205. - Haest u, seide doe Gelloen. 

Die voget seide: Ic salt doen, 

Maer weet wale die waerhede, 

Dat ic noit dinc noder en dede 

Dan dese, die ic nu doen moet.

210. Doen nam hi die maget goet, 

Die van herten was beswaert, 

Ende leidese ten bordele waert, 

Die sere creet ende maecte mesbaer. 

Doe horde die coninginne daer

215. Dat mesbaer ende tgecrijt, 

Ende vraechde te dier tijt 

Wat ware datter crete soe. 

Niemen dorst haer seggen doe. 

Doe liep si ter veenstren staen,

220. Ende sach die maget wel gedaen 

Trecken ten bordele waert. 

Doen wert si harde sere vervaert, 

Want si dies en wiste niet 

Werwaert datse die voget tiet,

225. Ende es haer gelopen naer, 

Ende riep den baliu daer, 

Ende heeft hem haestelike gevraecht 

Werwaert dat hi trect die maecht. 

Doe die voecht die vrouwe sach

230. Andwordi haer so hi eerst mach: 

Vrouwe, mijn here ende Gelloen 

Doense ten bordele leiden doen,

[11] Dat ic harde node doe. 

Edele vrouwe, hulpter toe,

235. Ende pijnt ane minen here 

Dat die maecht behout haer ere. 

- Hulpe God! seide die vrouwe, 

Ende wanen comt dese ontrouwe? 

Si wert bleec ende vale,

240. Therte begaf haer altemale, 

So datsi seech in ommacht 

Ende verloes al hare cracht. 

Doe droechmen die coninginne 

Weder in die zale inne,

245. Entie wel geraecte maecht, 

Die droever was dan gi noit saecht, 

Togense in tbordeel na dat, 

Dat ane die porte stont vander stat. 

Ende men dede gebieden dit,

250. Dat Yoens dochter, die scone Judit, 

Ware ten bordele gedaen, 

Ende wie woude mochter gaen 

Ende doen sinen wille daer mede. 

Dit dedemen roepen dor die stede.

255. Entie baliu es gekeert 

Ende liet daer die maecht geert, 

Want hi en conste niet anscouwen 

Den groten lachter der joncfrouwen. 

Nu es die maecht in tbordeel:

260. Daer toe quam die stat al geel 

Om te besiene haer gelaet 

Entie ontfermelike daet. 

Entie wile si daer staen

[12] En dorste niement te hare gaen,

265. Want die liede scaemden hen. 

Nu hadde Gelloen in sinen sen 

Grote feeste, om dat hi siet 

Dat si en sal werden niet 

Van Vrankerike keserinne,

270. Die nu sit ten bordele inne. 

Maer, ocht wilt die Gods cracht, 

En sal niet gaen alshi acht, 

Want een ridder, een goet man, 

Die geheten was her Jan,

275. Ende van Mes was geboren, 

Hi hadde geweest daer te voren 

In Gasscoengen, in waerre dinc, 

Met Gerbeerten den coninc 

Ende met Gerine mede,

280. Die hem grote ere dede. 

Nu ontfermede hem wel sere 

Dat die maget dus haer ere 

Verliesen sal ontfermelike, 

Ende si ene coninginne rike

285. Soude wesen oppenbaer 

Opdat si comen conste van daer. 

Ach aerme! en hebic algader 

Bi der jonfrouwen oudervader 

Al dat goet dies ic ben here,

290. Ende salic haer dan onnere 

Gescien laten? neenic niet, 

Opdat ic can geweren iet. 

God sal mijn hulpe wesen. 

Enen enecht riep hi mettesen

[13] 295 Ende hiet hem dat hi sciere 

Sadelde sine perde alle viere, 

Ende leidetse ter porten uut, 

Hemelike sonder geluut, 

Daer dat bordeel staet bi.

300. Die enecht seide: Here, dat si. 

Ende nam sinen geselle met heme, 

Ende ginc, na dat ict verneme, 

Ende dede dat hem sijn here hiet, 

So dat mens en wiste niet.

305. Die ridder heeft sijn swaert genomen 

Ende es ten bordele comen, 

Daer noch een deel liede waren. 

Die ridder seide sonder sparen 

Gaet achterwaert, dats wel gedaen.

310. Wat wildi hier voren bestaen, 

Ende beneemt dat te hare 

Niement en dar comen nare? 

Gaet wech, oft mijn here sal, 

Dat weetic wel, ontliven al.

315. Die liede worden doe vervaert, 

Ende keerden thuus waert. 

Die ridder hi es in gegaen 

Tote daer hi die maecht vant staen, 

Die dreef wel groten rouwe.

320. Met haer stont van den huse die vrouwe, 

Diese troeste wat si mach. 

Ende teerst dat si den ridder sach 

So heeft si hem daer gevraecht 

Ocht hi wille liggen bi der maecht.

325. Hi seide daer omme quam hi daer,

[14] Ende hietse ute gaen daer naer, 

Ende si vaste die dore slute. 

Dat wijf si doet ende ginc ute, 

Ende doe twijf daer buten was

330. Sloet die ridder, geloeft mi das, 

Die dore harde vaste daer na hare. 

Toter maecht seide hi daer nare: 

Twaren, scone, sijt sonder vaer, 

Ende comt ende volcht mi naer.

335. Ic sal u leveren uwen vader 

Behoudeleec ure eren algader; 

Want dicken hebben dat verdient 

Jegen mi, scone, uwe vrient, 

Ende ic en sal u niet begeven

340. Al sout costen mi mijn leven. 

Die maecht, die doe weende sere, 

Seide: God lone u, lieve here. 

Nu soude gerne die ridder coene 

Leveren den coninc Yoene

345. Sire dochter gans ende geel, 

Ende es achter dor tbordeel 

Gegaen tenen straetkine; 

Entie wel geraecte fine 

Hadde ane gedaen een cledekijn

350, Dat der waerdinnen hadde gesijn, 

Ende heefter haer ontlijcsent mede. 

Aldus gingen si uter stede 

Ende sijn toter perden comen. 

Die ridder hi heeft doen genomen

355. Een paert datmen mochte loven, 

Ende setter die joncfrouwe boven,

[15] Ende es op een ander geseten. 

Sinen cnapen heefti geheten 

Dat si rinnen te Mes waert,

360. Ende elc sitte op een paert: 

Hi sal hen volgen op den voet. 

Wech voeren die cnechten goet. 

Ende doen si en wege waren 

Es hi enen andren wech gevaren,

365. Te Aken waert, so hi meest can. 

Entie maecht volchde emmer an. 

Dit dede hi om dathi woude 

Datmen den cnechten volgen soude, 

Ende niet wanen si en waren

370. Met hen te Mets waert gevaren. 

Dus reden si met groter cracht 

Tote diepe in die nacht, 

Eer datsi beide te samen 

In die stat van Aken quamen.

375.Daer rusten si tote het was dach, 

Ende men scone baren sach. 

In Aken hadde die keyser fier 

Enen borchgrave ende hiet Ogier, 

Ende was maech der maecht naer,

380. Want dat wetet over waer, 

Dat Wouters van Henegouwe, 

Die den Loreinen oyt was getrouwe, 

Hi was oem van desen Ogiere. 

Jan, die ridder, hi es sciere

385. Gegaen als die dach op was 

Tote Ogiere, geloeft mi das, 

Ende dede hem al verstaen

[16] Hoe in bordele was gedaen 

Yoens dochter, die scone Judit.

390. Alse Ogier verhorde dit 

Seide hij: Wapene, wie dede dat? 

- Here, die coninc vander stat, 

Entie valsce verradre Gelloen, 

Dese dadent beide doen.

395. - O wach, scone nichte, seidi, 

Nu was u vader te verre van di. 

Ach aerme, ic waende sekerlike, 

Datsi van den keiserike 

Soude vrouwe hebben gewesen,

200. Van hem toonde zich de vader wel, 

En dat was maar een man.

[10] - Spoedig, leidt haar heen dan, 

Zei de koning tot de voogd, 

En doe zo gauw ge kan.

205. - Haast u, zei toen Gelloen. 

De voogd zei: Ik zal het doen, 

Maar weet wel de waarheid, 

Dat ik nooit een ding ongaarne deed 

Dan deze, die ik nu doen moet.

210. Toen nam hij die goede maagd, 

Die van hart was bezwaard, 

En leidde haar ten bordeel waart, 

Die zeer krijste en misbaar maakte. 

Toen hoorde de koningin daar

215. Dat misbaar en het gekrijs, 

En vroeg te die tijd 

Wat er was dat zo krijste. 

Niemand durfde het haar toen te zeggen. 

Toen ging ze ter venster staan,

220. En zag die goed gedane maagd

Trekken te bordeel waart. 

Toen werd ze zeer erg bang, 

Want ze dus niet wist 

Werwaarts dat haar de voogd trekt,

225. En is haar nagelopen, 

En riep de voogd daar, 

En heeft hem haastig gevraagd 

Werwaarts hij die maagd trekt. 

Toen de voogd de vrouw zag

230. Antwoordde hij haar zo gauw hij kon: 

Vrouwe, mijn heer en Gelloen 

Laten haar te bordeel leiden doen,

[11] Dat ik zeer ongaarne doe. 

Edele vrouwe, help er toe,

235. En bewerk mijn heer 

Dat die maagd haar eer behoudt. 

- Help God! zei die vrouw, 

En waarvan komt dit verraad? 

Ze werd bleek en vaal,

240. Het hart begaf haar helemaal, 

Zodat ze zeeg in onmacht 

En verloor al haar kracht. 

Toen droeg men de koningin 

Weer de zaal binnen,

245. En die mooie maagd, 

Die droeviger was dan ge ooit zag, 

Trokken ze in het bordeel na dat, 

Dat aan de poort stond van de plaats. 

En men liet aanzeggen dit,

250. Dat Yoene s dochter, die mooie Judit, 

Was te bordeel gedaan, 

En wie wilde mocht er gaan 

En doen zijn wil daarmee. 

Dit liet men roepen door die plaats.

255. En de voogd is gekeerd 

En liet daar die geerde maagd, 

Want hij kon het niet aanschouwen 

De grote schande der jonkvrouw. 

Nu is de maagd in het bordeel:

260. Daartoe kwam die plaats al geheel 

Om te bezien haar gelaat 

En erbarmelijke daad. 

En terwijl ze daar staan

[12] Durfde niemand tot haar te gaan,

265. Want de lieden schaamden zich. 

Nu had Gelloen in zijn gemoed 

Groot feest, omdat hij ziet 

Dat ze niet zal worden 

Van Frankrijk keizerin,

270. Die nu zit in het bordeel. 

Maar, als de Gods kracht wil, 

Het zal niet gaan zoals hij vermoedt 

Want een ridder, een goede man, 

Die geheten was heer Jan,

275. En van Metz was geboren, 

Hij was geweest daar tevoren 

In Gascogne, in zekere zaak, 

Met Girberte de koning 

En met Gerine mede,

280. Die hem grote eer deden. 

Nu ontfermde hem wel zeer

Dat die maagd dus haar eer 

Verliezen zal erbarmelijk, 

En ze een machtige koningin

285. Zou wezen openlijk

Opdat ze komen kon van daar. 

Ach arme! en heb ik allemaal 

Van de jonkvrouw grootvader

Al dat goed waarvan ik heer ben,

290. En zal ik haar dan schande

Geschieden laten? Neen ik niet, 

Opdat ik het iets kan verweren. 

God zal mijn hulp wezen. 

Een knecht riep hij terstond

[13] 295 En zei hem dat hij terstond 

Zadelde zijn paarden alle vier, 

En leidde ze uit de poort, 

Heimelijk zonder geluid, 

Daar dat bordeel staat nabij.

300. Die knecht zei: Heer, dat zal. 

En nam zijn gezel met hem, 

En ging, nadat ik het verneem, 

En deed dat hem zijn heer zei, 

Zodat men het niet wist.

305. De ridder heeft zijn zwaard genomen 

En is te bordeel gekomen, 

Daar noch een deel lieden waren. 

De ridder zei zonder dralen

Ga achteruit, dat is goed gedaan.

310. Wat wilde ge hiervoor staan, 

En beletten dat tot haar 

Niemand nabij durft te komen? 

Ga weg, of mijn heer zal, 

Dat weet ik, allen doden.

315. De lieden worden toen bang, 

En keerden huiswaarts. 

De ridder hij is binnen gegaan 

Tot daar hij de maagd vond staan, 

Die dreef wel grote rouw.

320. Met haar stond van het huis de vrouw, 

Die haar troostte wat ze kon. 

En ten eerste dat ze de ridder zag

Zo heeft ze hem daar gevraagd 

Of hij wil liggen bij de maagd.

325. Hij zei daarom kwam hij daar,

[14] En zei haar weg te gaan daarna, 

En ze stevig de deur sluit. 

Dat wijf ze doet het en ging weg, 

En toen het wijf daar buiten was

330. Sloot de ridder, geloof me dat, 

Die deur zeer vast daarna achter haar. 

Tot de maagd zei hij daarna: 

Naar waarheid, mooie, wees zonder vrees, 

En kom en volg me na.

335. Ik zal u leveren uw vader 

Behouden uw eer allemaal; 

Want dikwijls heeft dat verdiend 

Tegen mij, mooie, uw vriend, 

En ik zal u niet opgeven

340. Al zou het me kosten mijn leven. 

De maagd, die toen zeer weende, 

Zei: God beloont het u, lieve heer. 

Nu zou graag die koene ridder

Leveren de koning Yoene

345. Zijn dochter gans en geheel, 

En is achter door het bordeel 

Gegaan naar een straatje; 

En die goed gevormde mooie 

Had aangedaan een kleedje

350. Dat van de waardin was geweest, 

En heeft er zich onherkenbaar mee gemaakt. 

Aldus gingen ze uit de plaats 

En zijn tot de paarden gekomen. 

De ridder hij heeft toen genomen

355. Een paard dat men mocht goedkeuren, 

En zette er de jonkvrouw op,

[15] En is op een andere gaan zitten. 

Zijn knapen heeft hij gezegd 

Dat ze rennen te Metz waart,

360. En elk zit op een paard: 

Hij zal hen volgen op de voet. 

Weg voeren die goede knechten. 

En toen ze weg waren 

Is hij een andere weg gegaan,

365. Te Aken waart, zo hij het beste kon. 

En de maagd volgde immer na. 

Dit deed hij omdat hij wilde 

Dat men de knechten volgen zou, 

En niet wanen ze waren niet

370. Met hen te Metz waart gegaan. 

Dus reden ze met grote snelheid

Tot diep in de nacht, 

Eer dat zei beide tezamen 

In de stad van Aken kwamen.

375. Daar rusten ze tot het dag was, 

En men het mooi openbaren zag. 

In Aken had de fiere keizer

Een burchtgraaf en heet Ogier, 

En was verwant met de maagd,

380. Want dat weet voor waar, 

Dat Wouters van Henegouwen, 

Die de Lorraine altijd was getrouw, 

Hij was oom van deze Ogier. 

Jan, de ridder, hij is terstond

385. Gegaan toen de dag ontsprong 

Tot Ogier, geloof me dat, 

En liet hem alles verstaan

[16] Hoe in bordeel was gedaan 

Yoene s dochter, die mooie Judit.

390. Toen Ogier dit hoorde

Zei hij: Wapenen, wie deed dat? (1)

- Heer, de koning van de plaats, 

En die valse verrader Gelloen, 

Deze lieten het beide doen.

395. - O wee, mooie nicht, zei hij, 

Nu was uw vader te ver van u. 

Ach arme, ik waande zeker, 

Dat ze van het keizerrijk 

Zou vrouwe hebben geweest,

(1) Uitroep van smart.

 

400. Maer nu so en maecht niet wesen. 

Ic waende dat die mage mijn 

Daer mede gesterct souden sijn, 

Dat nu blijft verloren al. 

Mijn her Jan seide: En sal,

405. Want ic hebbe die maget rike 

Hier gebracht verstolenlike, 

Ende gevoert uten bordele, 

Daer na haer wachten manne vele; 

Ende heeft behouden noch haer ere.

410. - Dat moete u lonen God onse here, 

Seide die borchgrave Ogier: 

Nu laet ons halen die maget fier. 

- Gerne, seide mijn her Jan. 

Om hare so gingen si dan,

415. Ende brachtense in die zale, 

Daer si was ontfaen wale, 

Ende daer men haer groter ere dede 

Ogier ende sine waerdinne mede.

[17] Die oec weenden menegen traen

420. Van bliscapen, dat ontgaen 

Dus was die scone joncfrouwe 

Ende verloest van haren rouwe. 

Van Mes die stoute Jan 

Sprac aldus Ogiere an:

425. Her borchgrave, ic wille twaren 

Tote an haren vader varen, 

Ende wille hem doen verstaen 

Hoet metter maecht es vergaen. 

Hi sal, waenic, omme dat

430. Hem haesten vele te bat, 

Alse hem cont es ende versteet 

Aldus sirer dochter leet. 

Ogier seide: Datswel gedaen. 

Nu vaert henen der waert saen,

435. Wi selen die maecht houden hier. 

- Gerne, seide die ridder fier. 

Orlof so nam hi na dat, 

Ende es gevaren uter stat, 

Rechte te Parijs waert.

440. Nu latic staen sine vaert 

Ende segge u vort van Gelloene, 

Die droeve was van desen doene. 

Hort, gi heren, ende verstaet, 

Nu weiti wel dat Gelloens raet

445. Es altemale benomen, 

Ende niet na sinen wille comen;