Noordlimburgse gezondheidsregels.
Uit dbnl.org
Datering 1253. Auteur onbekend.
Deze zou ik nog eens nazien moeten, maar ik heb wat geprobeerd zodat een volgende wat houvast heeft en ook de originele tekst er naast heeft.
De eerste aanzet heb ik op 20 april 2005 gemaakt. Nico Koomen.
|
Noordlimburgse gezondheidsregels Jn deser manet sal tu bluoet laten
bi den dume of ander medianen. drach oec enen warmen huoet. dat is
dínen houede uele guot. warmen win drínc gerne Hi suueret dine darme.
Etes du ene sade uopde andere sade dat wert di alte siken dagen.
Alant. ende muschaten. Ende lacrissce. getemperet mítten wine. boten di des
huostes. De marte is so gedaen. du salt dínes líues rote huode hebben dan. Slap luttel.
ende bade vele. Laet ne geín bluoet. Ende of tu danne spíes.
hebbet alte spele. Sute dinc et. ende drinc suren wín mitten alant. so muogestu
gesunt sin. komín. Ende peper saltu eten aller dagelike. Rute lathe. ende
venecoel. ende eppe. gengevar. bertram. lacrissce mít aller list. saltu eten.
so heuestu in deser tíjt behuoden dín lif. Aprille heuet vuele seden hi maketi gerne den
rede. Laet bloet gerne ander adere. dat wert di alte genaden. Sopire gerne in
allen biren. dat weret di dat fauer. Slap genoch ende bade vele. Reineuan.
betonia beuenella lubestekel. de wortele alle. si di wale bekomen. Nemes tu
oec rure binnen deser tíjt. dat wart di alte guode. Emmer in den meie. sin guot de weke
eiere. du salt drinken alsen. dat wert di te gude. Alle guode wortele sin nu tidich.
si helen di din lif. herten tunge met ysope et ende drinc suoten
dranc mít lacrisse ende mít anís al dus so heues tu dí der colere geboet. botere ende coil. gemaket mitter eppe si doin
di den munt smaken. Et aldit selue weder de gicht. Der manet junius nature spreket aldus. Drínk uastende den cvolen born. so
wert din bloet gvot ende dunne. et den ladic. end bíísloc. De
kerse is di ok gvot. Slape luttel ende bade alle tíít vro. aldus holdes
tu din herte. Nie bier. ende nie mede. si maken di den ride. ende dat fauer.
it maket die ok de longen siec. dat magh di werden leit. Du ne salt ok eten
der melk niet. si ne si gesoden gode weit. Julius der manet wil hebben sin recht. drinc
gamandream. et dille end eppe. end rute. isope is oec vele gvot.
si verbliet di dinen moit. spec ende cluueloc maket di dine sune gvot.
Affter sente margrieten. dagh. lates tu blout. dat mach dí sere scaden. Suker
ende muskaten. cedeware. Ende rute. sal tu eten. Dune salt eten negene
musscle dat is di vele gvot. Der ogest is vele vreslike. hi maket
sííc beide man ende wif. Of tu willes gesunt sin. sone et niet enigh grot
svin. Vermít den coíl ende melk. end nie gar bier. want si maken di de
longene síec. end seír Lat negen blot wake vro. dat is di vele gvot.
Poleie ende wegebrede de salt du hebben gerede. ende van anderen gvoden
vortelen so varne di. so behaldes tu an deser tíít gesunt din lif. September de is gvot. du salt alle
dage eten melc ende brot. so vele so it
si. et gesoden peren dar bi. ende ander gvode vruoght.
Ganse ne darftu níít vermiden. Dune salt dat níít vergeten. dune soles oec
sinep eten beide mít vleische ende mit vische. Jn diser manet so sint alle
dinc getídich. et winberen ende drinc den most. behuode di weder
den vorst. dat di niet calde ne werde. Ganse. speneverken. ende wilbrat et.
et gerne guot crut. drach immer mít tí guot crut. Vns gebidet de manet nouember. dat wi uns
mitten clederen bewaren. dat uns de vorst nene moge scaden. Allerhande
uleisch is getidich.sunder schapen ende bukken. Eiere sint gesunt. den senep
salt tu oec niet uergeten. bade niet uele. ende lat blot. dat spien is di
niet guot. Gengevar. ende cidewaer. cinamomum et. dat is di guot.
nuo ende ouer al dat iair. Jn decembri so iset winter. So laet an dinen
houede bluot dat is di wer dat houetswar guot. Et alre
hande sote eten. ende bade mitten steíne. so blíuet din lif sunt ende reine. |
Noordlimburgse gezondheidsregels.
In deze maand zal
u bloed laten bij de duim of andere meridianen. Draag ook een warme hoed, dat is zeer goed
voor uw hoofd. Drink graag warme wijn, het zuivert uw darmen. Eet u het ene
zaad op het ander zaad, dan weert u al uw ziekte dagen. Alant,
notenmuskaat en zoethout getemperd met wijn verbeteren die uw hoest. De maart is zo gedaan, u zal uw lijf
roodhuidig hebben dan. Slaap weinig en baad veel. Laat geen bloed afgaan. En of u dan spijs hebt
te spel, eet zachte dingen en drink zure wijn met alant dan moet u steeds
gezond zijn. Komijn en peper zal u alle dagen eten. Ruit, sla en venkel en
eppe, jenever, bertram en zoethout zal u met alle lust eten. Zo heeft u in
deze tijd uw lijf behouden. April heeft vele zeden, het maakt graag
de koorts. Laat bloed graag onder de ader,
dat komt u altijd ten goede. Sop je graag alles in bieren, dat komt u ten gunste. Slaap genoeg
en baad veel. Reinvaarn, betonia, bevernel, maggi, de wortelen van allen
zullen u wel bekomen. Neemt u ook rust in deze tijd, dat zal u goed doen. Immer in mei zijn de weke eieren goed. U zal alsem drinken, dat komt u ten goed. Alle goede wortelen zijn nu voorradig, ze
helen u uw lijf. Eet hertstong met hysop en drink zoete drank met zoethout en
met anijs, aldus zo heeft u de gal verbeterd. Boter en kool met eppe gemaakt, ze doen u de
mond smaken. Eet al dit zelfde weer tegen de jicht. De natuur van maand juni spreekt aldus. Drink
vast van de koele bron dan wordt uw bloed goed en dun. Eet sla en bieslook en
de kers is u ook goed. Slaap weinig en baad altijd vroeg, aldus behoudt u uw
hart. Geen bier en geen mede, ze maken bij u het koorts en water (vuur?) het
maakt ook de longen ziek, dat zal u leed doen. U zal ook melk niet eten als
ze niet gekookt zijn met goede tarwe. Juli, de maand wil zijn recht hebben. Drink
gamander, eet dille, eppe en ruit, hysop is ook zeer goed, ze verblijdt uw
gemoed. Spek en knoflook maken uw zin goed. Na St. Margriet dag (20 juli)
laat u bloed, dat kan u zeer schaden. Suiker, nootmuskaat, zedoaria en ruit
zal u eten. U zal negen mossels eten, dat is voor u zeer goed. De augustus is
voor vele zeer vreselijk, het maakt ziek, beide man en wijf. Als u wil gezond
zijn, eet dan niet enig groot zwijn. Vermijdt de kool en melk en geen zuur
bier, want ze maken de longen ziek en zeer. Laat negen offers vochtig vroeg,
dat is voor u zeer goed. Polei en weegbree zal u gereed hebben en van andere
goede wortels zo vaart u en houdt u zich in deze tijd uw lijf gezond. September die is goed. U zal alle dagen melk
en brood eten zoveel het zij met gekookte peren daarbij en andere goede
vruchten. Gans daartoe niet vermijden, u zal dat niet vergeten. U zal ook
mosterd eten, beide met vlees en met vis. In deze maand zo zijn alle dingen
aanwezig. Eet druiven en drink de most. Behoed u tegen de vorst zodat u niet
verkouden wordt. Gans, speenvarken en wilbraad en eet graag goede kruiden,
draag steeds goede kruiden bij je. Ons gebiedt de maand november dat we ons met
kleren beschermen zodat de vorst ons niet mag schaden. Allerhande vlees is
aanwezig, vooral schapen en bokken. Eieren zijn gezond. Mosterd zal u ook
niet vergeten. Baadt niet veel en laat bloed, aambeien is niet goed. Gember,
zedoaria en kaneel, het is voor u goed, nu en het hele jaar. In december dan is het winter. Laat dan aan uw
hoofd bloed, dat is dat u weert tegen hoofdpijn goed. Eet allerhande zacht
eten en baadt met stenen dan blijft uw lijf gezond en rein. |
Zie
verder: http://volkoomenoudeherbariaenmedisch.nl
en : http://www.volkoomen.nl/